Matrix, Başlangıç’ı (Inception) ne kadar etkiledi? Inception yeni Matrix mi? Sinema yazarlarına sorduk…

2000’li yılların adam akıllı bir bilimkurgu filmi çıkarmaması, herkes arasında ‘Yeni Matrix’ lazım hissiyatını yaratmıştı. Ancak bir anda geçen yıl ‘Avatar’ çıktı ortaya ve ‘Yeni Star Wars’ geldi.

Böylesi bir arayışta ise ‘Akıl Defteri’, ‘Takip’, ‘Prestij’, ‘Kara Şövalye’ gibi filmlerle belleğe önem verdiğini ispatlayan Christopher Nolan sevdiği temaları ve kara film alışkanlıklarını bir bilimkurgu için devreye soktu. ‘Başlangıç’ (Inception), ABD’de ve dünyada yavaş yavaş yükselen gişe rakamlarıyla ‘eleştirmenlerin ve seyircinin beğendiği film’ olma yolunda emin adımlarla ilerliyor. Aynen ‘Matrix’ örneğinde olduğu gibi… Ancak daha çok bu ikili, ‘alternatif gerçeklik’ meselesini farklı bölgelerde aramalarıyla seyircinin kafasını karıştırıyor.

Peki içinde yaşadığımız dünyanın sanal bir gerçeklik olduğunu iddia eden Matrix, algımızı dağıtmışken; Başlangıç’ın rüyalara girip soygun ve casusluk yapılabiliyor, kaderle oynanabiliyor deyişi neye alamet? Bunlar ne kadar birbirine benziyor, ne kadar birbirinden ayrılıyor?

Sinema dünyasında konuşulan bu sorunları sinema yazarlarına sorduk. İşte görüşleri…

MEHMET AÇAR (GAZETE HABERTÜRK sinema yazarı)

“Burun farkıyla Inception”

Öncelikle ‘Başlangıç’ın, ‘Matrix’in popülaritesine ulaşacağını sanmıyorum. İkincisi, benzerliklerine rağmen çok farklı olduklarını düşünüyorum. ‘Matrix’, seyircinin karşısına bir düşünce sistemiyle çıktı ve birçok farklı şeyi birleştirerek neredeyse sinemasal bir füzyon yarattı, bilimkurgunun ‘siberpunk’ geleneğini sinemaya aktardı.

‘Başlangıç’ ise bence biraz daha farklı bir gelenekten geliyor. Bir soygun filminin yapısını taşıması ve iyi-kötü mücadelesini bir kenara bırakması açısından, ‘Matrix’e göre çok farklı ve daha orijinal bir yapısı var. İkisini de beğeniyorum ama ille de cevap vermek gerekirse duygusal bir tercih yapar ve ‘Az farkla Inception’ derim.

SEVİN OKYAY (SİYAD onursal üyesi, sinema yazarı)

“İkisi de farklı kulvarlarda”

Bana göre ‘Matrix’. Warchowski Kardeşler’in filminin felsefi bir ağırlığı var. Benim için sanal dünyanın bir penceresi de olmuştu. Tıpkı daha önce Gibson örneğinde olduğu gibi. Çok sevdiğim Nolan ise, “Başlangıç”ın üzerinde fazlaca düşünmüş, attığı imzanın altını çizmiş. 1990’ların sonundan, “Matrix” ile “Gizemli Şehir”in (“Dark City”, 1998) döneminden etkilenmiş ama “Başlangıç” bence “Akıl Defteri”nden (“Memento”, 2000) de izler taşıyor. Hepsi, çevrendeki dünyanın hakiki olmayabileceği ihtimali üzerine kurulu.

UĞUR VARDAN (Radikal gazetesi sinema yazarı)

“Tabii ki Matrix!”

Elbette ‘Matrix’… Çünkü eni konu öncüydü, kafa karıştırıcı yanı ve felsefi tonlarına rağmen salondan iyi bir film izlemenin keyfiyle ayrılıyordunuz. ‘Başlangıç’ ise, yaratıcısının hedefleri doğrultusunda ifrada kaçmış bir yapım. Bunu söylerken iç içe geçmiş rüyaları değil, gereksiz bir biçimde aksiyona yüklenmeyi kast ediyorum. Benzer bir tavrı Wachowski Kardeşler de ‘Matrix serisi’nin ikinci ve üçüncü adımlarında göstermişti. Ayrıca ‘Matrix’ stil sahibiydi, ‘Başlangıç’ ise farklılığını bas bas bağıran post-modernist bir kurgu sanki…

KUTLUKHAN KUTLU (Sinema dergisi sinema yazarı)

“Matrix, Inception’ın temalarını incelemişti”

‘Matrix’. Bence ‘Başlangıç’a kıyasla daha yenilikçi bir film, özellikle de sinemasal açıdan. ‘Matrix’ birçok sinema üslubunu, hatta birçok öykü geleneğini birbirine bağlayan kocaman girift bir köprü gibi. Ayrıca ‘Başlangıç’ta ele alınan uyku/uyanıklık ve düşüncenin bulaşıcılığı gibi temaları da daha önce, epey etraflı bir şekilde incelemişti, hem de enformasyon çağının yeni kavramlarına uyarlayarak. ‘Başlangıç’ zekice yazılmış bir film ama bence ‘Matrix’ kadar geniş ufuklu ve zengin değil.

KEREM AKÇA (HABERTURK.COM sinema yazarı)

“Zaman gösterecek”

İkisini aynı kulvarda ele almanın haksızlık olduğunu düşünüyorum. ‘Matrix’, özellikle ‘Quieth Earth’den (1985) etkilenerek teknolojik gelişmelerle de birlikte ‘sanal gerçeklik bilimkurgusu’ alt türünü doğurmuştu zamanında. 1999’da çekildiği için geçtiğimiz 11 senede, sinema dünyasında büyük etki yarattığı görüldü. Bir filmin değerini kavramak için de; sinemada bıraktığı sarsıntıyı ve devamında ortaya çıkan eserleri görmek gerek. Yani bu soruyu cevaplamak için en az bir 10 sene beklemek lâzım. Esin kaynakları arasına ‘Matrix’i de alan ‘Başlangıç’ın ‘rüya casusluğu bilimkurgusu’, ‘inception bilimkurgusu’ veya ‘rüya soygunu bilimkurgusu’ gibi bir alt tür doğurup doğurmayacağını şu anda tahmin etmemiz zor. Nasıl bir etki yaratacağını zaman gösterecek.

HABERTÜRK