Kaos ve Entropi Üzerine

Düzensizlik ve Kaos üzerine inşa ettiğimiz yaşantılarımız, sürekli bir şeyleri düzeltme arzusu içinde olmamızı bekler. Katlanılamaz hale gelen düzensizliği iyileştirme çabaları zamanla içimizde bastırılması zor bir kasvet oluşturur. Peki yaşantımızı düzene sokan kriterler nelerdir?

İnsanoğlu, içinde yer aldığı yaşamı belli bir düzen sınırları içinde inşa edilmiş olduğunu düşünüp, düzensizlik sonucu oluşan kaosa dayanamaz. Modern dünya, hayatı düzene sokmak için her zaman yeni kurallar ortaya koyarak belli çerçeveler oluşturur. Yapılacak her bir eylem için ayrı prosedürler vardır ancak hayatın temel kanunu olan kaos, düzensizliği her zaman insanın önüne çıkarır. İnsanın yaşamla en son teması olan ölüm de bir düzensizlik halidir. Yaşamla olan senkronizasyonlarını kaybetmiş hücreler ayrılıp formlarını değiştirerek yeni bir düzen arayışına girmeye yönelirler. Doğal sirkülasyonlar bu şekilde dallara ayrılarak Entropi kavramını insana hatırlatmaktadır. Entropi, termodinamik alanında bilimsel bir terim olup düzensizliğe gitme halinin ana başlığıdır. Günlük konuşmalara da yansıyan bu terim, formunu bozmamış bir parçanın zaman geçtikçe belli periyotlar eşliğinde bölünüp parçalanması ve dağılması hali olarak da gözlemlenebilir. “Entropi” denildiğinde genellikle uzaklaşma hali görmekteyiz. Entropi kavramını herhangi bir hücreye, bitkiye, insana ve hatta modern topluma dahi uyumlandırabiliriz.

Entropi, hayatın var etmiş olduğu döngüde ilerleyebilmek için kaçınılmaz bir kanundur. Kimi zaman herhangi bir varoluşun bitimine sebepken başka zaman da yeni bir başlangıç doğurabilir. Düzen üzerine kurulmaya zorlanan dünyada düzensizliğin anlaşılabilmesi için indirgemeci bir bakış açısıyla irdelemek daha anlaşılır olacaktır.

İbn-i Haldun, zamanında Asabiyye adında bir alegori oluşturmuş ve bu alegoriyi çeşitlendirmiştir. Bu kavram kabataslak tanımlanacak olursa, insanların düzeni bulabilmeleri için oluşturulabilecek en sade kurallar toplamıdır. Özetle, hayatımızda birkaç temel kuralı her bir eyleme uyarlanabilecek şekilde ayarlarsak ve bu şekilde yaşarsak, o zaman kurallardan oluşmuş toplumun içinde kendimizi kaybetmiş olmaz, düzensizliğin yarattığı korku ve öfkeye maruz kalmayız. İçinde ikamet ettiğimiz yaşam her zaman kaçışı olmayan bir kaos halindedir. Bizler, köşeli hatlara sahip olan varlıklar dünyasında yer almaktayız.

Bir örnek olarak; köşe formu, Antik Yunan’da her zaman bir kaos göstergesi olmuştur. Doğa, kare olarak temsil edilir çünkü devinimin var olduğu yerde düzensizlik hakimdir. Ancak küre formuna bakılacak olursa küre döngüseldir, ideal ve kusursuzdur. Kürenin merkezine odaklanıldığında her yer eşit uzaklıktadır. Döngü insana güven hissi sağlar, bu yüzden huzur verir.

Modern yaşama dönecek olursak, insanlar sürekli planlar ve rutinler oluşturarak kurdukları döngüyü ellerinde tutma gayretine girerler fakat bu durum akışa karşı gelmeye çalışmaktan ibarettir. İnsan doğası gereği zaten düzenli bir varlık değildir. Tükettiği sürece sürekli yıkım fonksiyonunu devam ettiren bir varlıktır. Doğal verimliliği az olan bir varlıktan her an her saniye yüzde yüz verim beklenilemeyeceği gibi, insan sürekli oluşturduğu planlarla, kaosun içindeki döngüsünü koruyamaz. Kaos ve düzenin ardışık olduğu kabul edildiği sürece, kişi yıkıma karşı daha güçlü olur böylelikle içinde bulunduğu tabiat ve yaşamla daha sağlam bir irtibat kurar.

Selin Yıldız