Dünya üzerinde toplam 4 bin 300 din ve mezhep bulunuyor. Hepsinin de birer tanrısı var. Kimisi Rab, kimisi Allah kimisi de Kral diye sesleniyor yaratıcısına. Peki, nasıl seslendiğimiz önemli mi? Bence hayır çünkü sıfat ile (dünyevi bir nesne olarak) nitelediğimiz bir şey sonlu olan bir varlık alanına işaret eder ki yakıştırılan bu sıfat ve kavram dünyası sınırlıdır. Halbuki her şeyin kaynağı olan (sonsuz-ebedi-ezeli) bir şey hiç bir şeyle sınırlanamaz. Çünkü o her şeyden münezzehtir. O halde “Tanrı” nedir sorusunu felsefi anlamda nasıl cevaplamalıyız? Sözü Spinoza’ya bırakalım, bakalım o bu konuda ne demiş: Kendisinin nedeni derken, özü varoluşunu gerektiren şeyi kastediyorum; yani var olmadığı takdirde doğasını kavrayamayacağım şeyi… Tanrı derken mutlak anlamda sonsuz bir varlığı anlıyorum.” (Ethica; Alfa| Felsefe 2. Baskı)
Evet, ünlü filozof başyapıtı olan Ethica’nın daha ilk satırlarında bu tanımlamaları yapmış.
BONUS VİDEO (KESİNLİKLE İZLEYİN)
Tanrı kelimesinin sözlükteki anlamı: Çoktanrıcılıkta, var olduğuna inanılan ve tapılan insanüstü varlıklardan her biri.
Konuyu biraz açmakta fayda var. Tanrı sorunsalı, felsefenin yegane çıkmazlarından biridir. Çünkü genelin kanısına göre felsefe Tanrıyla direkt olarak ilgilenmemelidir. Çünkü inancı konu edinir, çünkü dini değerler üzerinden insanlar rencide olabilir Tehlikeli bir mecra olduğu için tepki çekmekten korkarlar. Ben bunu onaylamayan bir felsefeciyim. Bu yüzden kimse Tanrı tanımıyla uğraşmak istemez, uğraşan da ona türlü sıfatlar ve amaçlar yükleyerek kısıt bir tanım içine hapsolur. Kendi kişisel felsefi çıkarsamalarımdan yola çıkarak sizlere birkaç kelam etmek isterim: Tanrı, kendine has yasaları ve nitelikleriyle, hilkatin yaratıcısı ve her şeyin (tüm şeylerin) ezelde ve ebedde hâkimi olan, özü bilinemeyen, sonsuz varlıktır.
Can Murat Demir
Not: Tanrı ve Allah kavramlarının birbirinden ayrılması gerektiğini ya da ikisinin farklı kategorilere (din-felsefe) ait olduğunu ileri sürenler var. Bu konuda onlara katılmadığımı ve bu konuda felsefenin tamamen özgür olduğunu ayrıca belirtmek isterim. Bana göre Felsefe özgürdür ve özgür kalmalıdır.
Ünite Soruları
- Tanrı ve İnsan ilişkisini felsefi planda irdeleyiniz.
- Tanrıyı felsefi (düşünsel anlamda) anlamda bilebilir miyiz?
- Tanrı kültünün kültürden kültüre değişmesinin gerekçesi nedir?
Okuma Ödevi
- Felsefe Sefalettir, Filozof İse Onun Peygamberi
- “Felsefe Yapma” Nedir, Yararları ve İçeriği
- Felsefe Nedir, Ne Değildir?
- Fantom Felsefesine Giriş
