Nihilizm, kelime anlamı itibariyle “hiççilik ve yok sayıcılık” kavramlarına karşılık gelmektedir. Kavram olarak doğduğu yer, 19. yüzyıl Rusya’sındaki fikir ortamıdır. Değerler düzlemi ve tanrı ikileminden hareketle kendine has bir üslubu benimseyen Nihilizm akımı, tarihsel olarak tüm özgürlük akımlarıyla (anarşizm, komünizm vb.) ilişkilendirilmiştir. Bu akım, insanın yeniden aslına dönmesini ve Tanrı kavramından kendisini soyutlayarak “özüne”, yani hiçliğine dönmesini arzular.
Her ne kadar Nihilizm bir başkaldırı aracı olarak kullanılsa da, savunduğu değerler itibariyle kadim dönem tutkularını taşımaktadır. Yeni olanın çoğu zaman yozlaşmaya karşılık geldiğini öngörür ve modern insanlık anlayışına mesafeli durur. Nihilizm, insanın doğal halini koruması ve doğuştan getirdiği içgüdülerini kullanması gerektiğini ileri sürer. Bu yönüyle post-modern bir duruş sergilediği söylenebilir.
Hayat kudrete yönelik iradedir.
Nihilizmde İnsan Fenomeni
Nihilizm, değerlerin değerler karşısında değersizleşmesi olarak tanımlanabilir. Kısaca, en üst değerlerin değersizleşmesi ve yokluğa doğru bir gidişi simgeler (Nietzsche, Güç İstenci, s.23). Peki, bu bağlamda insan nedir ve Nihilizm insan varoluşunu nasıl yorumlar?
Nihilizme göre insan, kendi kendisini tutsak eden değerleri —örneğin Tanrı ve ahlak— kendini törpülemek amacıyla yaratmıştır. Bu yaratım sürecinde insan, kendisini kandırıp bunların en doğrusu olduğuna inanmayı başarmıştır. Bu tarihsel yanılgı ve kendinden geçiş hareketi, insanın doğal olmayan bir iradeye sahip olmasına yol açmıştır. Nihilizm, işte bu insanlık durumu ve değerler yaratımı karşısında eleştirel bir konum alır.
Nihilizm ve İnsanlığa Karşı Tavrı
Nihilizm, insanlığın kolektif davranışlarını eleştirir; çünkü insanlık denilen güç, çoğu zaman yozlaşmayı üretir ve besler. Bazı yorumlara göre bu, köhnemişlik gibi algılansa da Nihilizm’in amacı, insanı eski gücüne kavuşturmaktır. İnsan, gücünü ne Tanrı’dan ne değerlerden ne de başka bir kaynaktan alır; yalnızca unutulmuş içgüdülerinden alır.
Modern insanın ve güçten düşmüş bireyin eylemleri, Nihilizm tarafından reddedilir. Fransız Devrimi, sosyalizm, Hıristiyanlık, demokrasi gibi hareketler, yalnızca dini veya ideolojik amaçlarla insanı yönlendirmiş ve yoz bir düzene sevk etmiştir. Nihilizm, bu hareketlerin suni birer gerileme olduğunu ileri sürer.
“…Belki de ben, yalnızca insanın niçin güldüğünü en iyi bilenim. İnsan, sadece o denli derin acı çeker ki, o gülmeyi icat etmeye mecbur kaldı. En umutsuz ve en melankolik hayvan, haklı olarak en şen şatır olanıdır.”
Bu alıntı, insanın kendi yarattığı değerler karşısında nasıl köleleştiğini ve nihilist bakış açısından bu süreçte yeniden doğuşa yöneldiğini açıkça göstermektedir. Nihilizm, insanın tüm güçlerini hatırlayarak yeniden silkinmesini konu edinir.
Nihilizmde İnsan ve Güç
Özetle, Nihilizm, insanın özüne dönüşünü hiçlikte, inkârda ve yok etmede arar. Bu hiçliğe, insanın kaybettiği güçlü içgüdülerle ulaşabileceğini öngörür. Bu içgüdüler arasında savaşçı ruh, yok etme isteği, güçlü iradeye tapış, bencillik ve üstün ırk idealleri gibi öğeler bulunmaktadır. Nihilizmin insanlığa karşı sert tavrı, yozlaşmış ırklara ve ruhlara yöneliktir.
Dünya tarihine bakıldığında, bu yaklaşımın bir denemesini Hitler Almanya’sında görmek mümkündür. Nihilizme göre insan, güçten düşürülmüş ruhunu ancak hiçliği onaylayarak ve değerleri reddederek eski bedenine ve iradesine geri kazanabilir. Nihilizm, insana yönelik bir felsefe olarak, onun güç ve irade yolculuğunu merkeze alır.
“…Ben iradenin reddedilmesini, olumsuzlanmasını öğreten bir felsefeyi insanı aşağıya indiren ve ona iftira eden bir öğreti olarak değerlendiriyorum. Ben bir iradenin kudretini, onun ne derece direncine, çektiği acıya, işkenceye ve bunları kendi çıkarına dönüştürmesine göre takdir ediyorum…”
Yararlanılan Eser
F. Nietzsche; Güç İstenci; Bütün Değerleri Değiştiriş Denemesi, (Çev.) Sedat Umran, İstanbul: Birey Yayıncılık.
Can Murat Demir
Aslında felsefi bir terime saçma demek de kendi içinde bir çelişki barındırır, çünkü felsefe de bir sonuç aramak kendine ters bir durum oluşturur. Nietzsche’ye göre nihilizm pesimist zihniyetten çok üstün insana yönelim gösterir. Bu açıdan bakınca her şeyi yok sayma cesaretine ulaşmış bir kişi olması gereken gerçekliğine daha kolay ulaşır. Bu nedenle Nietzsche’in nihilist düşüncesini derinlemesine araştırmak gerekir. Bilgilendirici güzel bir yazı olmuş.
Teşekkürler Serkan, söylediklerinde haklısın, felsefi uğraş vermek de zor Nietzsche’ yi anlamak ta…
Yaptığınız yorum ve yazdığınız cümlelerinizle bir boka yaramadığınızı söyleyebilirim. FH ye karşı bu denli kıskanç bi tavırda olmanız şaçmalık. Sayfayı takip edip ve okumanız sonrada bok atmanız sizin bir aciz olduğunuzun bi göstergesidir. Çok üzgünüm ki FH, sizin gibi eziklerin uğrak yeri değil yanlış adrestesiniz…
Güç istenci benim kitabım değil, benim Irkçı Nazi taraftarı başbelası kardeşimin yazdığı bir kitap. Ah sen şapşal yazar, bu kadar incelikli ve kibarlaştırdığım saldırımın nedeni nedir diye soruyormusun hiç? Benim adımın olduğu her sembol birikintisinin benim olduğuma nasıl da emin olabiliyorsun böyle kolayca! Harika diyenler! Bravo! Yeni bir imanı buldunuz bu yazıyla! Biriniz çalıp biriniz oynayın imanınızda!
harika bi yazı
bana göre saçma nihilistlerin irdelenmesi gerek ayrıca tezat gelen bir çok durum var